Jak oceniać zmiany degeneracyjne dotyczące kory mózgowej u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym?

Jak oceniać zmiany degeneracyjne dotyczące kory mózgowej u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym?

Dr n. med. Karol Jastrzębski


Omówienie artykułu:

Neuroinflammatory component of gray matter pathology in multiple sclerosis

 

Zmiany stwierdzane w istocie białej mózgów pacjentów ze stwardnieniem rozsianym (łac. sclerosis multiplex – SM) są dość dobrze opisane w rezonansie magnetycznym (magnetic resonance imaging – MRI), natomiast zmiany obserwowane w korze mózgowej tych pacjentów są zdecydowanie gorzej poznane. Zalicza się do nich: korowe zmiany demielinizacyjne, rozlaną korową i głęboką degenerację istoty szarej. Mechanizm ich powstawania nie jest bliżej znany, niemniej jednak wiemy, że takie zmiany występują i są elementem neurodegeneracji lub jej konsekwencją. Z punktu widzenia klinicysty, który obserwuje spadek funkcji poznawczych swojego pacjenta jako wykładnik procesu neurodegenaryjnego toczącego się w istocie szarej, ważne jest, aby móc monitorować taki proces. Oczywiście jest to jeszcze bardziej ważne dla osób/firm prowadzących badania naukowe, w których trzeba wykazać, że jakaś substancja „A” w porównaniu z substancją „B” miała lepszy wpływ na „jakiś parametr”. Odwracając, jeśli nie mamy metody, w której oceniamy wiarygodnie proces neurozwyrodnieniowy, nie mamy po co  badać  substancji „A” lub „B”. Z tych właśnie powodów rozwijane są nowe strategie diagnostyczne. Jednym z takich podejść jest połączenie rezonansu magnetycznego (MRI) i pozytonowej tomografii emisyjnej (positron emission tomography – PET) z wykorzystaniem specyficznego znacznika mającego wykazać i zmierzyć proces neurodegeneracyjny. Próbą  rozwiązania problemu u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym jest praca Eleny Herranz i wsp [1]. Autorzy wyszli z założenia, że markerem neurodegenaracji jest aktywacja komórek mikrogleju/makrofagów (oczywiście nie jest to bezsporne). Wykładnikiem aktywacji tych komórek jest natomiast zwiększona ekspresja białka oznaczonego TSPO [2]. Jest to białko mitochondrialne zaangażowane w transport steroidów związany z syntezą hormonów. Radioligandem dla tego białka jest związek oznaczony jako 11C-PK11195 i można go zastosować do obrazowania aktywacji mikrogleju/makrofagów. Badania z zastosowaniem metody PET-MRI i 11C-PK11195 u pacjentów z różnymi postaciami SM były już przeprowadzone wcześniej i wykazały wzrost TSPO w obrębie kory, głębokiej istoty szarej oraz wzgórza [3-5]. Zatem, na czym polega nowatorskość  przytoczonej pracy? Zastosowano inny radioligand (11C-PBR28), który jest około 80 razy bardziej specyficzny  niż  11C-PK11195 oraz wykonano 7-teslowy MRI i korelowano wyniki ze stopniem niepełnosprawności oraz funkcjami poznawczymi pacjentów. Autorzy  zdewaluowali nową metodę, potwierdzili wcześniejsze wyniki badań oraz znaleźli wiele nowych korelacji, do których zapoznania zachęcam.

 

Piśmiennictwo

  1. Herranz E, Gianni C, Louapre C i wsp.: Neuroinflammatory component of gray matter pathology in multiple sclerosis. Annals of Neurology 2016; 80: 776-90.
  2. Ikawa M., Lohith T.G., Shrestha S. i wsp.: 11C-ER176, a radioligand for 18-kDa translocator protein (TSPO), has adequate sensitivity to robustly image all three affinity genotypes in human brain. Journal of Nuclear Medicine: official publication, Society of Nuclear Medicine 2016.
  3. Politis M., Giannetti P., Su P. i wsp.: Increased PK11195 PET binding in the cortex of patients with MS correlates with disability. Neurology 2012; 79: 523-530.
  4. Rissanen E., Tuisku J., Rokka J. i wsp.: In vivo detection of diffuse inflammation in secondary progressive multiple sclerosis using PET imaging and the radioligand (1)(1)C-PK11195. Journal of Nuclear Medicine: official publication, Society of Nuclear Medicine 2014; 55: 939-944.
  5. Giannetti P., Politis M. Su P. i wsp.: Increased PK11195-PET binding in normal-appearing white matter in clinically isolated syndrome. Brain: A Journal of Neurology 2015; 138: 110-119.