Dr n. med. Karol Jastrzębski
Omówienie artykułu:
Neuroinflammatory component of gray matter pathology in multiple sclerosis
Zmiany stwierdzane w istocie białej mózgów pacjentów ze stwardnieniem rozsianym (łac. sclerosis multiplex – SM) są dość dobrze opisane w rezonansie magnetycznym (magnetic resonance imaging – MRI), natomiast zmiany obserwowane w korze mózgowej tych pacjentów są zdecydowanie gorzej poznane. Zalicza się do nich: korowe zmiany demielinizacyjne, rozlaną korową i głęboką degenerację istoty szarej. Mechanizm ich powstawania nie jest bliżej znany, niemniej jednak wiemy, że takie zmiany występują i są elementem neurodegeneracji lub jej konsekwencją. Z punktu widzenia klinicysty, który obserwuje spadek funkcji poznawczych swojego pacjenta jako wykładnik procesu neurodegenaryjnego toczącego się w istocie szarej, ważne jest, aby móc monitorować taki proces. Oczywiście jest to jeszcze bardziej ważne dla osób/firm prowadzących badania naukowe, w których trzeba wykazać, że jakaś substancja „A” w porównaniu z substancją „B” miała lepszy wpływ na „jakiś parametr”. Odwracając, jeśli nie mamy metody, w której oceniamy wiarygodnie proces neurozwyrodnieniowy, nie mamy po co badać substancji „A” lub „B”. Z tych właśnie powodów rozwijane są nowe strategie diagnostyczne. Jednym z takich podejść jest połączenie rezonansu magnetycznego (MRI) i pozytonowej tomografii emisyjnej (positron emission tomography – PET) z wykorzystaniem specyficznego znacznika mającego wykazać i zmierzyć proces neurodegeneracyjny. Próbą rozwiązania problemu u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym jest praca Eleny Herranz i wsp [1]. Autorzy wyszli z założenia, że markerem neurodegenaracji jest aktywacja komórek mikrogleju/makrofagów (oczywiście nie jest to bezsporne). Wykładnikiem aktywacji tych komórek jest natomiast zwiększona ekspresja białka oznaczonego TSPO [2]. Jest to białko mitochondrialne zaangażowane w transport steroidów związany z syntezą hormonów. Radioligandem dla tego białka jest związek oznaczony jako 11C-PK11195 i można go zastosować do obrazowania aktywacji mikrogleju/makrofagów. Badania z zastosowaniem metody PET-MRI i 11C-PK11195 u pacjentów z różnymi postaciami SM były już przeprowadzone wcześniej i wykazały wzrost TSPO w obrębie kory, głębokiej istoty szarej oraz wzgórza [3-5]. Zatem, na czym polega nowatorskość przytoczonej pracy? Zastosowano inny radioligand (11C-PBR28), który jest około 80 razy bardziej specyficzny niż 11C-PK11195 oraz wykonano 7-teslowy MRI i korelowano wyniki ze stopniem niepełnosprawności oraz funkcjami poznawczymi pacjentów. Autorzy zdewaluowali nową metodę, potwierdzili wcześniejsze wyniki badań oraz znaleźli wiele nowych korelacji, do których zapoznania zachęcam.
Piśmiennictwo
- Herranz E, Gianni C, Louapre C i wsp.: Neuroinflammatory component of gray matter pathology in multiple sclerosis. Annals of Neurology 2016; 80: 776-90.
- Ikawa M., Lohith T.G., Shrestha S. i wsp.: 11C-ER176, a radioligand for 18-kDa translocator protein (TSPO), has adequate sensitivity to robustly image all three affinity genotypes in human brain. Journal of Nuclear Medicine: official publication, Society of Nuclear Medicine 2016.
- Politis M., Giannetti P., Su P. i wsp.: Increased PK11195 PET binding in the cortex of patients with MS correlates with disability. Neurology 2012; 79: 523-530.
- Rissanen E., Tuisku J., Rokka J. i wsp.: In vivo detection of diffuse inflammation in secondary progressive multiple sclerosis using PET imaging and the radioligand (1)(1)C-PK11195. Journal of Nuclear Medicine: official publication, Society of Nuclear Medicine 2014; 55: 939-944.
- Giannetti P., Politis M. Su P. i wsp.: Increased PK11195-PET binding in normal-appearing white matter in clinically isolated syndrome. Brain: A Journal of Neurology 2015; 138: 110-119.