Terapia poznawczo -behawioralna i leki promujące sen w leczeniu bezsenności
Adam Wichniak, Aleksandra Wierzbicka

 

Streszczenie:
Bezsenność jest schorzeniem przewlekłym, które u większości pacjentów utrzymuje się miesiącami i latami. Znaczny negatywny wpływ bezsenności na funkcjonowanie w ciągu dnia i jakość życia sprawiają, że pacjenci z bezsennością często korzystają z porad lekarskich i wielokrotnie powracają do lekarza, zgłaszając problemy ze snem. Główną interwencją wykonywaną przez lekarzy w przypadku skarg na bezsenność jest jednak nadal tylko i wyłącznie przepisanie leków nasennych. Leki te niewątpliwie skutecznie znoszą lub znacznie łagodzą objawy choroby. Nie wykazano jednak, aby wpływały one na długotrwały jej przebieg. Ich odstawienie związane jest najczęściej z nawrotem objawów. Celem artykułu jest przedstawienie, jak w warunkach praktyki lekarskiej można planować i wykonywać interwencje behawioralne zgodnie z ostatnio opublikowanymi zasadami stopniowanego stosowania terapii poznawczo -behawioralnej jako podstawowej formy leczenia bezsenności pierwotnej. Opisujemy również aktualne wytyczne odnośnie do leczenia farmakologicznego bezsenności w oparciu o ostatnio opublikowane zalecenia amerykańskich i europejskich towarzystw naukowych.

 

Słowa kluczowe: bezsenność, leczenie, terapia poznawczo -behawioralna, leki nasenne, leki przeciwdepresyjne

 

Obrazowanie tętnic szyjnych w diagnostyce i terapii pacjentów zagrożonych udarem mózgu
The Lancet Neurology 2009; 8: 569-80
Carotid -artery imaging in the diagnosis and management of patients at risk of stroke

 

Streszczenie:
Miażdżyca tętnic szyjnych stanowi jedną z głównych modyfikowanych przyczyn udaru niedokrwiennego. W praktyce klinicznej kwalifikacja do endarterektomii lub stentowania tętnic szyjnych dokonywana jest głównie na podstawie topnia zwężenia ich światła. Obecnie w większości ośrodków na świecie zwężenie światła tętnicy oceniane jest przede wszystkim za pomocą technik nieinwazyjnych, takich jak ultrasonografia dopplerowska, angiografia rezonansu magnetycznego i angiografia TK, stosowanych pojedynczo lub w kombinacjach. Chociaż dotętnicza cyfrowa angiografia subtrakcyjna pozostaje historycznym złotym standardem, wypierana jest przez wspomniane powyżej metody nieinwazyjne. Ponadto coraz częściej uznaje się, że zwiększone ryzyko udaru zależy nie tylko od stopnia zwężenia światła tętnicy, ale również od szczególnych cech morfologicznych blaszek miażdżycowych ściany tętnicy szyjnej, np. obecności dużego rdzenia lipidowego, krwawienia wewnątrz blaszki czy cienkiej lub pękniętej czapeczki fibrynowej. W niniejszej pracy przeglądowej omawiamy aktualny stan wiedzy na temat strategii nieinwazyjnej diagnostyki  obrazowej stopnia zwężenia tętnicy szyjnej, a także opisujemy najbardziej obiecujące nowe techniki obrazowe, takie jak MR o wysokiej rozdzielczości i TK w połączeniu z obrazowaniem PET, które mogą być stosowane do identyfikacji niestabilnych blaszek miażdżycowych in vivo.

 

Obustronna niedrożność tętnic szyjnych z przemijającymi lub umiarkowanie upośledzającymi objawami udaru niedokrwiennego: charakterystyka kliniczna i długoterminowy efekt końcowy
Journal of Neurology (2009) 256: 1728-1735
Bilateral carotid artery occlusion with transient or moderately disabling ischaemic stroke: clinical features and long-term outcome

 

Streszczenie:
Niewiele jest informacji dotyczących rokowania u pacjentów z przemijającym niedokrwieniem mózgu lub umiarkowanie upośledzającym udarem niedokrwiennym związanymi z obustronną niedrożnością tętnic szyjnych wewnętrznych (internal carotid artery – ICA). Prospektywnie ocenialiśmy 57 kolejnych pacjentów (46 mężczyzn; średni wiek 60 ± 9 lat) z obustronną niedrożnością ICA, u których wystąpiły jednostronne przemijające lub umiarkowanie upośledzające objawy niedokrwienia mózgu lub siatkówki. Określiliśmy długoterminowe ryzyko nawrotowego udaru niedokrwiennego i złożonego punktu końcowego obejmującego udar mózgu, zawał mięśnia serca lub zgon z przyczyn naczyniowych. U 4 osób wystąpił ponowny udar niedokrwienny w okresie obserwacji wynoszącym średnio 5,9 roku, co dało roczną częstość występowania udaru wynoszącą 1,2% [95% przedział ufności (confidence interval – CI) 0,3-3,1]. Nie udało się zidentyfikować czynników ryzyka nawrotowego udaru niedokrwiennego. U 18 pacjentów wystąpiły udar, zawał mięśnia serca lub zgon z przyczyn naczyniowych, co daje roczną częstość dużego epizodu naczyniowego wynoszącą 5,3% (95% CI 3,1-8,3). Wiek i choroba niedokrwienna serca w wywiadzie były istotnymi czynnikami ryzyka przyszłych epizodów naczyniowych. Pacjenci z przemijającymi lub umiarkowanie upośledzającymi objawami niedokrwienia mózgu lub siatkówki, związanymi z obustronną niedrożnością ICA, mają względnie niskie ryzyko nawrotowego udaru niedokrwienSprawnego. Chociaż to badanie nie było zaplanowane do porównania leczenia zachowawczego z interwencją chirurgiczną, korzystny efekt końcowy sugeruje, że taktyka leczenia zachowawczego i kontroli czynników ryzyka mogą być u tych chorych uzasadnione.

 

Słowa kluczowe: choroby tętnic szyjnych, udar mózgu, krążenie oboczne, badania obserwacyjne

Narzędzie pomagające w podjęciu właściwej decyzji o skierowaniu pacjenta na leczenie operacyjne metodą głębokiej stymulacji mózgu w chorobie Parkinsona
Journal of Neurology 2009; 256: 83-88
A decision tool to support appropriate referral for deep brain stimulation in Parkinson’s disease

 

Streszczenie:
Wprowadzenie i cele. Chociaż głęboka stymulacja mózgu (deep brain stimulation – DBS) ma udowodnioną skuteczność w leczeniu pacjentów z zaawansowaną chorobą Parkinsona (Parkinson’s disease – PD), to dla wielu neurologów ogólnych identyfikacja właściwych chorych do tego zabiegu może być wciąż trudna. Stworzyliśmy elektroniczne narzędzie decyzyjne, które może być pomocne dla neurologów w podejmowaniu decyzji, który z pacjentów z PD powinien być skierowany na leczenie operacyjne metodą DBS.

Metody. Stosując metodę RAND/UCLA, międzynarodowy panel ekspertów oceniał zasadność skierowania w oparciu o 972 teoretyczne profile pacjentów. Wyniki zostały wprowadzone do elektronicznego narzędzia decyzyjnego, które pokazuje decyzje panelu ekspertów odnośnie do skierowania chorego na operację (zasadne, niezasadne, niepewne) po wypełnieniu danych dotyczących profilu pacjenta.
Wyniki. Skierowanie pacjenta na leczenie operacyjne uznano za zasadne w 33% przypadków teoretycznych profilów pacjentów. Analiza regresji logistycznej pokazała doskonałą spójność wewnętrzną wskaźników (wartość predykcyjna 92%). Nasilenie objawów (epizody OFF, dyskinezy, drżenie) oraz czas trwania choroby Parkinsona były uznane przez panel ekspertów jako czynniki pozytywnie związane z zasadnym skierowaniem na leczenie operacyjne. Obecność opornych na leczenie lewodopą objawów osiowych, wiek ≥ 70 lat, jak również obecność zaburzeń funkcji poznaw czych były najsilniej negatywnie skorelowane.

Wnioski. Metoda RAND/UCLA jest przydatna w doborze właściwych kryteriów podczas kierowania pacjenta na DBS. Zasadność i przydatność tego narzędzia decyzyjnego (dostępnego na stronie http://test.stimulus-dbs.org) w praktyce klinicznej powinna podlegać dalszej ocenie.

Słowa kluczowe: choroba Parkinsona, głęboka stymulacja mózgu, przydatność metody, pomoc w podjęciu decyzji

 

Postać neurologiczna choroby Behçeta: epidemiologia, charakterystyka kliniczna i postępowanie
The Lancet Neurology 2009; 8: 192-204
Neuro-Behçet’s disease: epidemiology, clinical characteristics, and management

 

Streszczenie:
Choroba Behçeta (Behçet disease – BD) jest wieloukładowym, nawracającym zaburzeniem zapalnym o nieznanej przyczynie. W postaci neurologicznej BD (neuro-BD – NBD) ośrodkowy układ nerwowy (OUN) może być zajęty na jeden lub dwa sposoby: po pierwsze, częściej, poprzez rozwój uwarunkowanego mechanizmami immunologicznymi zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, obejmującego głównie pień mózgu, lecz mogącego również obejmować jądra podstawy, wzgórze, korę i istotę białą, rdzeń kręgowy lub nerwy czaszkowe, i po drugie – jako skutek zakrzepicy w obrębie zatok żylnych opony twardej. Częstym objawem BD jest ból głowy i niekoniecznie oznacza on zajęcie OUN. Zajęcie obwodowego układu nerwowego jest rzadkie. Od niedawna dostępne stały się nowe opcje leczenia, co doprowadziło do poprawy w zakresie chorobowości w odniesieniu do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Większość opisywanych badań nad NBD ma charakter retrospektywny. Niezbędne są prowadzone we współpracy między ośrodkami badania nad naturalnym przebiegiem choroby, zwłaszcza naturą i leczeniem postępujących zaburzeń ze strony układu nerwowego, oraz badania terapeutyczne oparte na dowodach naukowych.