Aktualne problemy kliniczne otoneurologii: wybrane tematy
Prof. dr hab. med. dr h.c. Antoni Prusiński
Obrazowanie rezonansu magnetycznego w chorobie małych naczyń mózgowych i jego zastosowanie jako zastępczej metody diagnostycznej
Magnetic resonance imaging in cerebral small vessel disease and its use as a surrogate disease marker
International Journal of Stroke & 2011 World Stroke Organization Vol 6, February 2011, 47
Komentarz: Prof. dr hab. n. med. Anna Członkowska
Magnetic resonance imaging in cerebral small vessel disease and its use as a surrogate disease marker
International Journal of Stroke & 2011 World Stroke Organization Vol 6, February 2011, 47
Komentarz: Prof. dr hab. n. med. Anna Członkowska
Ból neuropatyczny: rozpoznanie, mechanizmy patofizjologiczne i leczenie
Neuropathic pain: diagnosis, pathophysiological mechanisms, and treatment
Lancet Neurol 2010; 9:807–19
Neuropathic pain: diagnosis, pathophysiological mechanisms, and treatment
Lancet Neurol 2010; 9:807–19
Zapobieganie powtórnym udarom mózgu u chorych z przetrwałym otworem owalnym
Dr n. med. Halina Sienkiewicz-Jarosz
Dr n. med. Halina Sienkiewicz-Jarosz
Omówienie interesujących doniesień kazuistycznych i klinicznych
Dr Piotr Sokołowski
Dr Piotr Sokołowski
Komisje medyczne
Krzysztof Maśliński
Krzysztof Maśliński
Co warto przeczytać, co warto mieć w bibliotece?
Kalendarium konferencji naukowych
Quiz akredytowany przez PTN. Część 18
Obrazowanie rezonansu magnetycznego w chorobie małych naczyń mózgowych i jego zastosowanie jako zastępczej metody diagnostycznej
Magnetic resonance imaging in cerebral small vessel disease and its use as a surrogate disease marker
International Journal of Stroke & 2011 World Stroke Organization Vol 6, February 2011, 47
Magnetic resonance imaging in cerebral small vessel disease and its use as a surrogate disease marker
International Journal of Stroke & 2011 World Stroke Organization Vol 6, February 2011, 47
Streszczenie
Choroba małych naczyń mózgowych jest ważną przyczyną naczyniopochodnego upośledzenia funkcji poznawczych i otępienia. W obrazowaniu mózgu widoczne są pojedyncze udary lakunarne i/lub bardziej rozlane hiperintensywne obszary w istocie białej (white matter hyperintensities – WMH) lub leukoarajoza. Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego odgrywa istotną rolę w ustalaniu rozpoznania, a jego zaawansowane techniki dostarczają nowych informacji dotyczących mechanizmów choroby i stanowią potencjalne, zastępcze narzędzie diagnostyczne. Badania dynamiczne (longitudinal studies) ujawniły wykrywalną progresję nasilenia zmian w ciągu krótkiego czasu oraz słabą korelację z funkcjami poznawczymi. Silniejszą korelację z funkcjami poznawczymi stwierdzono przy obrazowaniu tensora dyfuzji (diff usion tensor imaging), które ma większą czułość wobec struktury dróg istoty białej, co potwierdza rolę dyskoneksji w patogenezie upośledzenia funkcji poznawczych. Objętość mózgu również konsekwentnie koreluje z funkcjami poznawczymi w bezobjawowej chorobie małych naczyń, sporadycznej chorobie małych naczyń, także w mózgowej autosomalnej dominującej arteriopatii z zawałami podkorowymi oraz leukoencefalopatią (cerebral autosomal dominant arteriopathy with subcortical infarcts and leukoencephalopathy – CADASIL). Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego w sekwencji echa gradientowego wykrywa mikrokrwawienia u znacznej części pacjentów z chorobą małych naczyń, chociaż ich znaczenie w postępowaniu klinicznym nie jest nadal określone. Zastępcze markery diagnostyczne monitorujące progresję choroby i oceniające nowe sposoby leczenia miałyby ważne zastosowanie kliniczne. Większa czułość zmian parametrów obrazowania tensora dyfuzji i objętości mózgu oraz silniejsza korelacja tych parametrów z funkcjami poznawczymi sugerują, że mogą one być przekonującymi zastępczymi parametrami diagnostycznymi. Jednakże do określenia, czy rzeczywiście tak jest, konieczne są dane z badań dynamicznych i interwencyjnych. W niniejszym przeglądzie systematycznym opisujemy zastosowanie zarówno konwencjonalnych, jak i zaawansowanych technik obrazowania metodą rezonansu magnetycznego, w grupach pacjentów z pełnym spektrum klinicznym choroby małych naczyń, od normalnej populacji ze zmianami hiperintensywnymi w istocie białej do grup pacjentów z udarami lakunarnymi i otępieniem.
Choroba małych naczyń mózgowych jest ważną przyczyną naczyniopochodnego upośledzenia funkcji poznawczych i otępienia. W obrazowaniu mózgu widoczne są pojedyncze udary lakunarne i/lub bardziej rozlane hiperintensywne obszary w istocie białej (white matter hyperintensities – WMH) lub leukoarajoza. Obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego odgrywa istotną rolę w ustalaniu rozpoznania, a jego zaawansowane techniki dostarczają nowych informacji dotyczących mechanizmów choroby i stanowią potencjalne, zastępcze narzędzie diagnostyczne. Badania dynamiczne (longitudinal studies) ujawniły wykrywalną progresję nasilenia zmian w ciągu krótkiego czasu oraz słabą korelację z funkcjami poznawczymi. Silniejszą korelację z funkcjami poznawczymi stwierdzono przy obrazowaniu tensora dyfuzji (diff usion tensor imaging), które ma większą czułość wobec struktury dróg istoty białej, co potwierdza rolę dyskoneksji w patogenezie upośledzenia funkcji poznawczych. Objętość mózgu również konsekwentnie koreluje z funkcjami poznawczymi w bezobjawowej chorobie małych naczyń, sporadycznej chorobie małych naczyń, także w mózgowej autosomalnej dominującej arteriopatii z zawałami podkorowymi oraz leukoencefalopatią (cerebral autosomal dominant arteriopathy with subcortical infarcts and leukoencephalopathy – CADASIL). Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego w sekwencji echa gradientowego wykrywa mikrokrwawienia u znacznej części pacjentów z chorobą małych naczyń, chociaż ich znaczenie w postępowaniu klinicznym nie jest nadal określone. Zastępcze markery diagnostyczne monitorujące progresję choroby i oceniające nowe sposoby leczenia miałyby ważne zastosowanie kliniczne. Większa czułość zmian parametrów obrazowania tensora dyfuzji i objętości mózgu oraz silniejsza korelacja tych parametrów z funkcjami poznawczymi sugerują, że mogą one być przekonującymi zastępczymi parametrami diagnostycznymi. Jednakże do określenia, czy rzeczywiście tak jest, konieczne są dane z badań dynamicznych i interwencyjnych. W niniejszym przeglądzie systematycznym opisujemy zastosowanie zarówno konwencjonalnych, jak i zaawansowanych technik obrazowania metodą rezonansu magnetycznego, w grupach pacjentów z pełnym spektrum klinicznym choroby małych naczyń, od normalnej populacji ze zmianami hiperintensywnymi w istocie białej do grup pacjentów z udarami lakunarnymi i otępieniem.
Słowa kluczowe: CADASIL, mikrokrwawienia mózgowe, upośledzenie, udary lakunarne, leukoarajoza, obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego, naczyniowe zaburzenia poznawcze, choroba istoty białej.
Komentarz: Prof. dr hab. n. med. Anna Członkowska
Ból neuropatyczny: rozpoznanie, mechanizmy patofizjologiczne i leczenie
Neuropathic pain: diagnosis, pathophysiological mechanisms, and treatment
Lancet Neurol 2010; 9:807–19
Neuropathic pain: diagnosis, pathophysiological mechanisms, and treatment
Lancet Neurol 2010; 9:807–19
Streszczenie
Ból neuropatyczny rozwija się w wyniku uszkodzenia albo schorzenia dotyczącego somatosensorycznego układu nerwowego, zarówno w jego części obwodowej, jak i ośrodkowej. Przykładami bólu neuropatycznego są: bolesna polineuropatia, neuralgia popółpaścowa, neuralgia nerwu trójdzielnego i bóle poudarowe. Klinicznie charakterystyczne dla bólu neuropatycznego jest spontaniczne pojawianie się przeszywającego bólu, który może być również wywoływany lub nasilany przez bodźce szkodliwe lub nieszkodliwe. Metody, takie jak kwestionariusze służące dla oceny przesiewowej i dalszej oceny bólu, skupiają się na oszacowaniu obecności i jakości bólu neuropatycznego. Na podstawie badania podstawowego nie ma możliwości dokonania identyfi kacji różnych mechanizmów patofi zjologicznych bólu, a ocena kliniczna objawów obiektywnych i subiektywnych może pomóc w określeniu, które mechanizmy są odpowiedzialne za poszczególne rodzaje bólu neuropatycznego w różnych schorzeniach. Postępowanie lecznicze w bólu neuropatycznym wymaga podejścia interdyscyplinarnego, skoncentrowanego wokół leczenia farmakologicznego. Lepsze zrozumienie bólu neuropatycznego, a w szczególności wyjaśnienie mechanizmów patofi zjologicznych objawów czuciowych będzie prowadziło do bardziej skutecznego i specyfi cznego podejścia leczniczego w odniesieniu do poszczególnych mechanizmów.
Ból neuropatyczny rozwija się w wyniku uszkodzenia albo schorzenia dotyczącego somatosensorycznego układu nerwowego, zarówno w jego części obwodowej, jak i ośrodkowej. Przykładami bólu neuropatycznego są: bolesna polineuropatia, neuralgia popółpaścowa, neuralgia nerwu trójdzielnego i bóle poudarowe. Klinicznie charakterystyczne dla bólu neuropatycznego jest spontaniczne pojawianie się przeszywającego bólu, który może być również wywoływany lub nasilany przez bodźce szkodliwe lub nieszkodliwe. Metody, takie jak kwestionariusze służące dla oceny przesiewowej i dalszej oceny bólu, skupiają się na oszacowaniu obecności i jakości bólu neuropatycznego. Na podstawie badania podstawowego nie ma możliwości dokonania identyfi kacji różnych mechanizmów patofi zjologicznych bólu, a ocena kliniczna objawów obiektywnych i subiektywnych może pomóc w określeniu, które mechanizmy są odpowiedzialne za poszczególne rodzaje bólu neuropatycznego w różnych schorzeniach. Postępowanie lecznicze w bólu neuropatycznym wymaga podejścia interdyscyplinarnego, skoncentrowanego wokół leczenia farmakologicznego. Lepsze zrozumienie bólu neuropatycznego, a w szczególności wyjaśnienie mechanizmów patofi zjologicznych objawów czuciowych będzie prowadziło do bardziej skutecznego i specyfi cznego podejścia leczniczego w odniesieniu do poszczególnych mechanizmów.
