Obrazowanie udaru niedokrwiennego – jak współczesna radiologia wspomaga klinicystów w diagnostyce i terapii
Ischemic stroke imaging – how modern radiology can assist clinical diagnosis and treatment
Jerzy Walecki, Marta Marek, Beata Feldman, Agnieszka Piliszek-Knyps

Streszczenie
Udar niedokrwienny jest powszechnie występującą jednostką chorobową, często prowadzącą do ciężkiej niepełnosprawności, a nawet zgonu. Przez lata możliwości terapeutyczne były bardzo ograniczone. Dzięki wieloletnim badaniom dziś perspektywa chorych z udarem niedokrwiennym uległa znacznej poprawie. Stało się to możliwe m.in. na skutek rozwoju technik neuroobrazowania, które umożliwiły pogłębienie wiedzy na temat patofizjologii udaru oraz są nieodzownym elementem przy kwalifikacji pacjentów do poszczególnych typów leczenia. Obecnie największą skuteczność ma zastosowana w odpowiednim czasie terapia dotętnicza, która jest wdrażana w pracowniach radiologii interwencyjnej. Dzięki nowoczesnym technikom neuroobrazowym staje się możliwe także szacowanie czasu, który upłynął od początku niedokrwienia do chwili obrazowania, co potencjalnie poszerza grupę chorych kwalifikowanych do leczenia o osoby z nieznanym czasem trwania niedokrwienia. W wyspecjalizowanych ośrodkach podejście do chorych z udarem niedokrwiennym jest coraz bardziej zindywidualizowane, aby zastosować możliwie najodpowiedniejszą terapię w każdym przypadku.
Słowa kluczowe: udar niedokrwienny, obrazowanie, przegląd, zaawansowane techniki obrazowania

Abstract
Ischemic stroke is a common disease often leading to severe disability or even death. Throughout many years therapy of stroke was very limited. Lately this perspective has changed due to numerous scientific studies conducted through many years. It was possible among others things to advances in neuroimaging, which allowed for better understanding of stroke pathophysiology and is necessary for adequate assessment of patients with stroke before treatment implementation. Best results are acquired with intra-arterial therapy performed by interventional radiologists. Thanks to modern neuroimaging techniques it is possible also to estimate time from symptoms onset to imaging. This allows to adequately qualify for treatment patients with unknown time from symptoms onset for treatment. In specialized stroke centers the approach to stroke patients is becoming more personalized to assure best possible care in every case.
Keywords: ischemic stroke, imaging, review, advanced imaging techniques


Peginterferon beta-1a redukuje ewolucję uszkodzeń widocznych w MRI do czarnych dziur u pacjentów z RRMS: analiza post hoc po badaniu ADVANCE
Peginterferon beta-1a reduces the evolution of MRI lesions to black holes in patients with RRMS: a post hoc analysis from the ADVANCE study

Streszczenie
Obecność przewlekłych czarnych dziur, tj. trwałych uszkodzeń, które są hipointensywne w obrazach T1-zależnych i wskazują na bardziej poważne uszkodzenie tkanek, jest coraz częściej wykorzystywana jako zastępczy wskaźnik efektu terapeutycznego w stwardnieniu rozsianym. Badanie ADVANCE było 2-letnią, podwójnie ślepą próbą, głównie oceniającą bezpieczeństwo i skuteczność podawanego podskórnie peginterferonu beta-1a w dawce 125 mcg u 1512 pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią stwardnienia rozsianego (RRMS). Artykuł ten przedstawia korelacje pomiędzy klinicznymi rezultatami leczenia a przekształcaniem ostrego uszkodzenia w przewlekłe czarne dziury w badaniu ADVANCE oraz skuteczność peginterferonu beta-1a w ograniczeniu tej ewolucji. Leczenie peginterferonem beta-1a znamiennie redukuje średnią liczbę nowych/pojawiających się w zwiększonej liczbie w obrazach T2-zależnych (NET2) ognisk uszkodzenia (0,76 vs. 1,03 do 24. tygodnia, p = 0,0037; 0,44 vs. 0,99 do 48. tygodnia, p < 0,0001) i nowych, wzmacniających się po gadolinie (Gd+) ognisk uszkodzenia (0,15 vs. 0,32 do 24. tygodnia, p < 0,0001; 0,09 vs. 0,19 do 48. tygodnia), które przekształcają się w przewlekłe czarne dziury w ciągu 2 lat. Pacjenci ze zmianami NET2 lub Gd+ po 24 tygodniach, które ewoluowały w czarne dziury, wykazują znamiennie gorszy stan kliniczny, włączając w to większy odsetek chorych z potwierdzonym pogorszeniem niesprawności w okresie do 12. tygodnia (14,9 vs. 8,4%; p = 0,0167) i do 24. tygodnia (12,3 vs. 7,0%; p = 0,0333) i wyższy średni roczny wskaźnik rzutów (0,62 vs. 0,43; p = 0,0118) w porównaniu z pacjentami ze zmianami, które nie uległy przekształceniu w czarne dziury. Korelacje nie były zależne od leczenia. Zmniejszone ryzyko ewolucji nowych uszkodzeń w przewlekłe czarne dziury w przypadku leczenia peginterferonem beta-1a sugeruje możliwość zmniejszenia długoterminowej niesprawności w RRMS, przez zapobieganie nieodwracalnemu uszkodzeniu tkanek mózgu.
Słowa kluczowe: interferon pegylowany, peginterferon beta-1a, stwardnienie rozsiane, postać rzutowo-remisyjna stwardnienia rozsianego, obrazowanie rezonansem magnetycznym, badania kliniczne III fazy


Zamrożenia chodu i wykrywanie upadków w chorobie Parkinsona z zastosowaniem czujników do noszenia: przegląd systematyczny
Freezing of gait and fall detection in Parkinson’s disease using wearable sensors: a systematic review

Streszczenie
Mimo dużej liczby badań, w których oceniano zastosowanie czujników do noszenia w celu wykrywania zaburzeń chodu, takich jak zamrożenia chodu (FOG) i upadki, istnieje niewielki konsensus dotyczący odpowiednich metodologii odnośnie do tego, jak optymalnie stosować te urządzenia. W artykule przedstawiono podsumowanie zastosowania możliwych do noszenia systemów do oceny FOG i upadków w chorobie Parkinsona (PD) oraz wyniki walidacji. Przeprowadzono systematyczne przeszukiwanie w bazach PubMed i Web of Science z zastosowaniem grupy pojęciowych słów kluczowych. Końcowe przeszukiwanie przeprowadzono w styczniu 2017 r., a artykuły wybrano na podstawie zestawu kryteriów kwalifikacji. Ogółem wybrano 27 artykułów. Spośród nich 23 dotyczyły FOG, a 4 upadków. Badania FOG przeprowadzono albo w laboratorium, albo w warunkach domowych, a grupy badanych wahały się od 1 PD aż do 48 PD, którzy byli w 2. do 4. stadium choroby wg Hoehna i Yahra. Goleń była najczęstszym umiejscowieniem czujnika, a akcelerometr najczęściej stosowanym rodzajem czujnika. Pomiary wiarygodności wahały się od 73% do 100% dla czułości i od 67% do 100% dla specyficzności. Wszystkie badania nad upadkami i ryzykiem upadków były przeprowadzane w domu i obejmowały grupy badanych od 1 PD aż do 107 PD, głównie stosujących jeden czujnik zawierający akcelerometr, noszony w różnych miejscach na ciele. Pomimo obiecujących inicjatyw walidacyjnych przedstawianych w tych badaniach wszystkie przeprowadzono na stosunkowo nielicznych grupach badanych oraz istniała istotna zmienność dotycząca przedstawianych pomiarów punktów końcowych i uzyskanych wyników. Biorąc pod uwagę te ograniczenia, walidacja uzyskanych pomiarów objawów PD z czujników przyniosłaby korzyść z bardziej spójnych badań naukowych i większej współpracy pomiędzy naukowcami, dostosowującymi protokoły zbierania danych i dzielącymi się zbiorami danych.
Słowa kluczowe: choroba Parkinsona, monitorowanie chodu, czujniki do noszenia, badania walidacyjne


Ilościowe określenie korzyści stosowania fumaranu dimetylu nad leczeniem interferonem β i octanem glatirameru w odniesieniu do wyników wydajności pracy u pacjentów z MS
Quantifying the Benefits of Dimethyl Fumarate Over β Interferon and Glatiramer Acetate Therapies on Work Productivity Outcomes in MS Patients

Streszczenie
Wprowadzenie: Fumaran dimetylu (DMF) to nowa terapia doustna stosowana w leczeniu rzutowo-remisyjnej postaci stwardnienia rozsianego (RRMS). W dwóch 2-letnich kluczowych badaniach III fazy u pacjentów z RRMS leczenie DMF znacznie zmniejszyło aktywność choroby w odniesieniu zarówno do objawów klinicznych, jak i w obrazowaniu metodą rezonansu magnetycznego (MRI) oraz wykazało akceptowalny profil bezpieczeństwa. Obecnie jednak brak jest danych porównawczych, które pozwoliłyby na zbadanie związku między wydajnością pracy i wynikami jakości życia zależnej od stanu zdrowia (HRQoL) u chorych z RRMS oraz na określenie różnic występujących pomiędzy rodzajami terapii stosowanych w RRMS, w tym DMF.
Metody: Badaliśmy ten związek dzięki danym zgłaszanym przez pacjenta przez wypełnienie Kwestionariusza Europejskiego (EQ-5D), Kwestionariusza pogorszenia wydajności pracy i wykonywania codziennych czynności (WPAI) i Hamburg Quality of Life Questionnaire in Multiple Sclerosis (HAQUAMS) za pomocą bazy danych Adelphi MS DSP.
Wyniki: Nasze dane wykazały, że w stosunku do pacjentów otrzymujących interferony beta (β) lub octan glatirameru u chorych przyjmujących DMF wyniki we wszystkich podskalach WPAI były lepsze [ogólnie; średni efekt leczenia (ATE) −13,92, 95% przedział ufności (CI) −18,87 do 7,08; p < 0,001], EQ-5D (ATE +0,075, 95% Cl 0,014–0,136; p = 0,016) i HAQUAMS [ATE −0,45, 95% Cl −0,61 do −0,29; p < 0,001]. EQ-5D i HAQUAMS zostały użyte wraz z WPAI do określenia związku między wynikami HRQoL a wydajnością pracy. Przeprowadzona została analiza wielokrotnej regresji liniowej, dostosowując dane do wieku, płci, wskaźnika masy ciała, pochodzenia etnicznego i liczby chorób współistniejących.
Wnioski: Dane te pokazują, że terapia DMF była związana z większą wydajnością pracy i HRQoL u pacjentów z RRMS i wyniki te stale poprawiały się w porównaniu z efektami leczenia interferonem beta i octanem glatirameru.
Słowa kluczowe: fumaran dimetylu, rzutowo-remisyjna postać stwardnienia rozsianego, Tecfidera, jakość życia zależna od stanu zdrowia, wydajność pracy


Śnieg optyczny jako etiologicznie chroniczna aura migreny
Visual snow as an ethiologically chronic aura of migraine
Jędrzej Dragan, Piotr Defort

Streszczenie
Śnieg optyczny (VS) to trwałe lub przejściowe, ale nawracające zaburzenie widzenia. Chory – mimo braku wad wzroku – dostrzega liczne białe lub czarne, czasami półprzeźroczyste, migające kropki w części lub w całym polu widzenia. Osobom cierpiącym na VS mogą towarzyszyć inne objawy, takie jak: palinopsja, światłowstręt, nyktalopia, zjawiska entoptyczne (pływaki, zjawisko Scheerera, spontaniczne fotopsje i fotyzm) oraz bóle głowy i szumy uszne [1]. Jenny L. Lauschke odnotowuje także współwystępowanie depresji u ok. 20% chorych [2]. Z analizy wpisów w grupach wsparcia wynika, że u osób tych występują także derealizacja, depersonalizacja i otumanienie. Za potencjalną przyczynę VS uznaje się utrzymującą się nadaktywność kory mózgu, w szczególności zakrętu językowego [3]. Podobna nadaktywność występuje w migrenach z aurą [4-6]. Dawniej sądzono, że VS zawsze towarzyszy migrenie. Jednak w migrenie nadaktywność występuje jako postępująca fala depolaryzacji w korze mózgu – to stan przejściowy [4], a w przypadku śniegu optycznego nadaktywność jest stała i dotyczy niewielkich, określonych obszarów [7]. Dla wielu pacjentów często bardziej dotkliwe są objawy towarzyszące VS niż on sam. Przypadki kliniczne i próby leczenia wskazują, że leczenie VS w taki sposób jak aurę migreny lub migrenę daje niezadowalające rezultaty [8]. Leki przeciwzapalne są mniej skuteczne niż w leczeniu typowej aury migreny. Większą skuteczność wykazują leki diuretyczne i leki przeciwdrgawkowe [1, 7, 8].
Słowa kluczowe: śnieg optyczny, migrena, nadaktywność kory mózgu, zakręt językowaty

Abstract
By the term visual snow (VS) we mean permanent or transient – but recurrent – vision disorder, manifested by numerous white or black, partially transparent, flashing dots in a part or in the whole of vision area. The symptom is not related to eye’s defects. The VS may be accompanied by other characteristic symptoms such as palinopsy, photophobia, nyctalopia, entoptic phenomena (floats, Scheerer’s phenomenon, spontaneous photopsies, phosphene) headache and tinnitus [1]. Jenny L. Lauschke also notes the co-occurrence of depression in about 20% of patients [2]. Analysis of entries from internet support groups also indicates the occurrence of derealization, depersonalization and haze. The potential cause of VS is persistent hyperactivity of the cerebral cortex, particularly a lingual gyrus [3]. A similar hyperactivity occurs in migraine with aura [4-6]. However, in migraine, hyperactivity occurs as a progressive wave of depolarization in the brain cortex and this is a transitional state [7], whereas in case of VS, hyperactivity is constant and concerns rather specific small areas. For many patients, accompanying symptoms are often more stressful than the VS itself. Clinical cases and treatment trials show that the same management approach as for migraine or migraine with auras gives unsatisfactory results in VS patients [5]. Anti-inflammatory drugs are less eff ective than in the typical migraine aura. Diuretics, anticonvulsants and to some extent vasodilators are more eff ective [1, 7, 8].
Keywords: visual snow, migraine, cortex hyperactivity, lingual gyrus