„Nieme zawały ośrodkowego układu nerwowego” i ich możliwe implikacje kliniczne
„Silent infarcts of the central nervous system” and their possible clinical implications
Marzena Barzyk, Jacek J. Rożniecki

Streszczenie
Zawały mózgu „nieme klinicznie” (silent brain infarcts – SBI), które w aktualnej terminologii nazywane są „niemymi zawałami ośrodkowego układu nerwowego” (NZOUN), są definiowane jako bezobjawowe zmiany ogniskowe, uwidaczniające się w badaniach RM (rezonansu magnetycznego) jako zmiany hiperintensywne w sekwencji T2 i FLAIR oraz hipointensywne w sekwencji T1. Średnica tych zmian wahasię od 3 do 15 mm, a w przypadku w miarę świeżych – do 20 mm. „Nieme klinicznie” zawały mózgu wykazują predylekcję do określonych obszarów OUN, występują najczęściej w wieńcu promienistym, jądrach podstawy, wzgórzu, pniu mózgu i torebce wewnętrznej. U podłoża tych zmian leży choroba małych naczyń, a czynniki ryzyka „niemych klinicznie” zmian ogniskowych nie odbiegają istotnie od czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. „Nieme klinicznie zawały mózgu”, a raczej NZOUN, mimo braku ewidentnych objawów neurologicznych, powodują jednak subtelne konsekwencje neurologiczne. Udowodniono korelacje „niemych symptomatologicznie” zmian z zaburzeniami funkcji poznawczych, otępieniem naczyniopochodnym, zaburzeniami chodu, depresją i (pełnoobjawowym) udarem mózgu.

Słowa kluczowe: udar mózgu, „niemy klinicznie zawał mózgu”, „niemy zawał ośrodkowego układu nerwowego”, neuroobrazowanie, choroba małych naczyń

Aktualne metody rozpoznawania i leczenia objawowej miażdżycy tętnic wewnątrzczaszkowych
Current diagnosis and management of symptomatic intracranial atherosclerotic disease

Streszczenie
Cel przeglądu. Miażdżyca tętnic wewnątrzczaszkowych (intracranial atherosclerotic disease – IAD) jest prawdopodobnie najczęstszą przyczyną udaru mózgu na świecie i wiąże się z bardzo dużym ryzykiem nawrotów. Powoduje ona niedokrwienie mózgu poprzez zatory tętniczo-tętnicze, zaburzenia hemodynamiczne i zamknięcie tętnic przeszywających. Ostatnio dostępne są nowe metody obrazowania, ukierunkowane na fizjologiczne konsekwencje IAD, oraz zakończono wiele badań klinicznych dotyczących leczenia tego schorzenia.
Aktualne wyniki. Dokonujemy przeglądu tradycyjnych metod obrazowania, podkreślając zalety i ograniczenia każdej z nich, oraz omawiamy nowe podejścia fizjologiczne oceniające procesy fizjologiczne pod kątem specyficznych mechanizmów niedokrwienia. Pomagają one lepiej zrozumieć procesy patofizjologiczne leżące u podstaw niedokrwienia związanego z IAD. Dokonujemy również przeglądu kluczowych wyników ostatnio przeprowadzonych badań klinicznych, łącznie z przełomowymi badaniami randomizowanymi, w których wykazano przewagę leków przeciw płytkowych oraz modyfikacji czynników ryzyka, a także istotne ryzyko powikłań w przypadku leczenia wewnątrznaczyniowego.
Podsumowanie. Dostępne obecnie wyniki badań przemawiają za stosowaniem agresywnego leczenia zachowawczego i zalecają ostrożność w odniesieniu do leczenia interwencyjnego. Sugerujemy, że informacje mechanistyczne udoskonalą ocenę ryzyka u pacjentów z IAD, co pozwoli na zaoferowanie im terapii celowanej.

Słowa kluczowe: miażdżyca wewnątrzczaszkowa, stentowanie naczyń wewnątrzczaszkowych, udar mózgu, przyczyny udaru, leczenie udaru

Komentarz: Dr hab. n. med. Adam Kobayashi

Neurogenne niedociśnienie ortostatyczne: patofi zjologia, diagnostyka i postępowanie
Neurogenic orthostatic hypotension: pathophysiology, evaluation, and management

 
Streszczenie
Neurogenne niedociśnienie ortostatyczne jest charakterystycznym i możliwym do leczenia objawem przedmiotowym zaburzeń autonomicznych układu krążenia. Spowodowane jest niewydolnością przekaźnictwa noradrenergicznego wiążącym się z całym szeregiem pierwotnych i wtórnych schorzeń układu autonomicznego, do których należą: niewydolność czysto autonomiczna, choroba Parkinsona z niewydolnością autonomiczną, zanik wieloukładowy, a także autonomiczne neuropatie cukrzycowe i niecukrzycowe. Neurogenne niedociśnienie ortostatyczne często wiąże się z zaburzeniami regulacji autonomicznej obejmującej inne układy narządów, takie jak jelito i pęcherz. W obecnej pracy przedstawiamy postacie kliniczne, patofizjologię, epidemiologię, diagnostykę i leczenie neurogennego niedociśnienia ortostatycznego, skupiając się na chorobach neurodegeneracyjnych.

 
Słowa kluczowe: neurogenne niedociśnienie ortostatyczne, choroba Parkinsona, zanik wieloukładowy, niewydolność czysto autonomiczna, zaburzenia funkcji autonomicznych

Komentarz: Dr hab. n. med. Joanna Seniów, prof. IPiN

Rozpoznawanie i leczenie apraksji kończyny górnej
Diagnosis and treatment of upper limb apraxia

Streszczenie
Apraksja kończyny górnej – zaburzenie wyższych funkcji ruchowych – jest częstą konsekwencją udaru lewej półkuli mózgu. W przeciwieństwie do powszechnego przekonania objawy ubytkowe o typie apraksji ujawniają się nie tylko w czasie testów klinicznych, lecz mają również szkodliwy wpływ na codzienne życie i rehabilitację pacjentów. Do poprawy rokowania u pacjentów po udarze mózgu niezbędne jest zatem wiarygodne rozpoznawanie i skuteczne leczenie apraksji kończyny górnej. Jednak pomimo to do tej pory apraksja kończyny górnej jest wciąż niedostatecznie rozpoznawanym i źle leczonym zespołem chorobowym. Niniejszy artykuł przeglądowy, oparty na systematycznym przeglądzie piśmiennictwa, stanowi omówienie obecnie dostępnych metod diagnostycznych i strategii leczenia apraksji kończyny górnej. Ponadto dostarcza on klinicystom stopniowych zaleceń. W szczególności zaleca się krótkie badanie przesiewowe w kierunku apraksji i bardziej wszechstronne testy diagnostyczne apraksji, przeznaczone do zastosowania klinicznego. Niemniej jednak dotychczas tylko w kilku randomizowanych, kontrolowanych badaniach klinicznych oceniano skuteczność różnych metod leczenia apraksji. W takiej terapii, zgodnie z sugestią Smania i wsp., można zalecać „trening testów”, którego efekty rozciągają się na aktywności dnia codziennego i utrzymują się przez co najmniej 2 miesiące po zakończeniu treningu. Celem niniejszego przeglądu jest skierowanie uwagi czytelnika na znaczenie ekologiczne apraksji. Dostarcza on ponadto klinicystom odpowiednich narzędzi do wiarygodnego rozpoznawania i skutecznego leczenia apraksji. Niniejszy artykuł przeglądowy podkreśla również konieczność przeprowadzenia dalszych badań ukierunkowanych na poprawę diagnostyki apraksji opartej na modelach neuropsychologicznych i opracowania nowych strategii terapeutycznych.

 
Słowa kluczowe: udar mózgu, wyższe czynności ruchowe, neuropsychologia, neurorehabilitacja