Zaburzenia funkcji poznawczych stwierdzane w momencie rozpoznania stwardnienia rozsianego jako czynnik predylekcyjny 10-letniego postępu choroby

Dr n. med. Ewa Belniak

Omówienie artykułu:

Cognitive impairment at diagnosis predicts 10-year multiple sclerosis progression

Zaburzenia funkcji poznawczych w przebiegu stwardnienia rozsianego (sclerosis multiplex –SM) występują u 40-70% chorych. Mogą one występować na każdym etapie rozwoju choroby, częściej obserwuje się je w postaci choroby przewlekle postępującej, zwłaszcza pierwotnie postępującej, niż w postaci przebiegającej z rzutami. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że zaburzenia poznawcze są związane z zanikiem mózgu w badaniu rezonansem magnetycznym (magnetic resonance imaging – MRI) (jako wynik neurodegeneracji), a procesy neurodegeneracyjne występują już we wczesnym okresie SM, można przypuszczać, że zaburzenia poznawcze mogą również występować już w momencie postawienia rozpoznania SM. Zaburzenia te są często niewykrywane, gdyż w rutynowym badaniu neurologicznym trudno je zidentyfikować, a przeprowadzanie testów psychologicznych jest zwykle czasochłonne.

Autorzy artykułu przeprowadzili 10-letnią retrospektywną analizę 155 chorych na stwardnienie rozsiane (w wieku 18-65 lat) pod kątem oceny zaburzeń funkcji poznawczych jako czynnika prognostycznego długoterminowego postępu choroby.

Do badania zostali włączeni chorzy, u których postawiono po raz pierwszy rozpoznanie rzutowo-remisyjnej postaci SM (na podstawie kryteriów klinicznych lub radiologicznych) w latach 2003-2005 w MS Center w Neapolu (Włochy) i którzy nie byli nigdy leczeni lekami immunomodulującymi. Do badania nie włączano pacjentów z chorobami współistniejącymi, które mogłyby mieć wpływ na funkcje poznawcze.

U wszystkich chorych w ciągu 6 miesięcy od postawienia rozpoznania SM przeprowadzono baterię testów neuropsychologicznych BRB-N (Brief Repeatable Battery of Neuropsychological Tests), w skład której wchodzą: SRT-D, SPART, Symbol Digit Modalities Test (SDMT), Paced Auditory Serial Addition Test (PASAT) oraz Word List Generation (WLG).

Podczas 10-letniego okresu retrospektywnej obserwacji oceniano:

Rzuty choroby: roczny wskaźnik rzutów (annual relapse rate – ARR) i czas do pojawienia się pierwszego rzutu. U wszystkich ocenianych chorych wystąpił rzut choroby, a średni ARR wynosił 0,27; czas do pierwszego rzutu wynosił 2,6 roku.
Czas do osiągnięcia EDSS 4,0; grupa badana został podzielona na chorych, którzy osiągnęli EDSS 4,0 (43,2%) i tych z EDSS < 4,0.
Czas do przejścia SM w postać wtórnie postępującą; grupa badana został podzielona na chorych, którzy przeszli w postać wtórnie postępującą (21,9%) i tych, u których do końca obserwacji przebieg był rzutowo-remisyjny.

Zaobserwowano, że w porównaniu z chorymi bez zaburzeń poznawczych pacjenci, u których stwierdzono w chwili rozpoznania SM zaburzenia poznawcze byli starsi i mieli wyższy EDSS. Nie zanotowano natomiast różnic między tymi grupami w odniesieniu do wieku, czasu trwania choroby i ARR.

Stwierdzono również, że chorzy, u których wykryto zaburzenia poznawcze w chwili rozpoznania SM statystycznie częściej osiągali EDSS 4,0 i przechodzili w postać wtórnie postępującą choroby w porównaniu z pacjentami, którzy nie mieli zaburzeń poznawczych. Szczególne znaczenie w ocenie zaburzeń poznawczych jako czynnika prognostycznego miały testy (SRT-D) i SDMT.

Przeprowadzenie oceny funkcji poznawczych u chorych na SM na początku choroby jest bardzo istotne, gdyż obecność zaburzeń poznawczych może być czynnikiem prognostycznym w odniesieniu do progresji niesprawności i przejścia choroby w postać wtórnie postępującą.