Ustawa kompleksowo reguluje sytuację prawną podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Wprowadziła nową terminologię oraz systematykę podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Ustawodawca określił konsekwencje prawne przekształcenia SP ZOZ, statuując zasadę sukcesji generalnej oraz sprecyzował mechanizmy wsparcia dla organów założycielskich w postaci umorzeń oraz dotacji celowych.
Na wprowadzone regulacje należy patrzeć nie tylko pod kątem prawnym, ekonomicznym czy techniczno-organizacyjnym, ale również politycznym, ponieważ jest to temat wrażliwy społecznie. Wbrew obawom taka przebudowa w systemie ochrony zdrowia nie pogorszyła pacjentom dostępności do świadczeń, ale nie spełniła też głównego założenia rządowej reformy – oddłużenia szpitali.
Najwyższa Izba Kontroli opublikowała informację o działalności szpitali samorządowych przekształconych w spółki kapitałowe. Kontrolą NIK objęto 20 szpitali. Uzyskano także informacje dodatkowo z 54 szpitali – spółek posiadających w 2013 roku kontrakty z NFZ.
Ocena NIK potwierdza, że zmiana formy organizacyjno-prawnej i utworzenie szpitali – spółek kapitałowych w miejsce samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej:
- Nie poprawiła trwale sytuacji finansowejszpitali ani dla pacjentów dostępu do usług medycznych.
- Nie zwiększyła liczby udzielanych świadczeń i ich zakres wciąż jest uzależniony od limitów kontraktowych z NFZ.
- Nie we wszystkich kontrolowanych szpitalach – spółkach przestrzegano praw pacjenta (niewłaściwe zachowanie personelu, czas oczekiwania lub odmowa wykonania określonych badań i usługi).
Z informacji Najwyższej Izby Kontroli wynika również, że:
1. Nie uległy istotnej zmianie liczba oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych i wykonywanych badań diagnostycznych.
2. Nie skróciły się kolejki do lekarzy, w szczególności do poradni specjalistycznych.
3. Przekształcenie szpitali w spółki kapitałowe:
- nie spowodowało istotnej zmiany poprawy ich kondycji finansowej. Część szpitali skorzystała jedynie z chwilowego oddłużenia i niestety powróciła do generowania strat;
- nie wprowadziły precyzyjnej analizy kosztów procedur medycznych udzielanych w ramach kontraktów z NFZ.
4. Zmiana formy prawnej podmiotów leczniczych może przynieść korzyści pod warunkiem:
1. Nie uległy istotnej zmianie liczba oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych i wykonywanych badań diagnostycznych.
2. Nie skróciły się kolejki do lekarzy, w szczególności do poradni specjalistycznych.
3. Przekształcenie szpitali w spółki kapitałowe:
- nie spowodowało istotnej zmiany poprawy ich kondycji finansowej. Część szpitali skorzystała jedynie z chwilowego oddłużenia i niestety powróciła do generowania strat;
- nie wprowadziły precyzyjnej analizy kosztów procedur medycznych udzielanych w ramach kontraktów z NFZ.
4. Zmiana formy prawnej podmiotów leczniczych może przynieść korzyści pod warunkiem:
- wprowadzenia przez spółki narzędzi usprawniających zarządzanie uwzględniających m.in. rozpoznanie lokalnych potrzeb i ocenę rynku usług medycznych;
- dalszej konsekwentnej przebudowy systemu ochrony zdrowia i stworzenia mechanizmów realnej konkurencji pomiędzy spółkami w pozyskiwaniu środków publicznych w oparciu o jakość świadczonych usług;
- dalszej konsekwentnej przebudowy systemu ochrony zdrowia i stworzenia mechanizmów realnej konkurencji pomiędzy spółkami w pozyskiwaniu środków publicznych w oparciu o jakość świadczonych usług;
- pozyskania dobrze przygotowanej kadry menadżerskiej gotowej do przejęcia odpowiedzialności za proces przekształcenia szpitala w spółkę.
Podsumowując:
-
Szpitale-spółki to efektywna forma organizacyjna zapewniająca skuteczny i przejrzysty nadzór właścicielski.
-
Szpital jako spółka prawa handlowego podlega prawu upadłościowemu i może skorzystać z przepisów o postępowaniu naprawczym.
-
Wzrasta wiarygodność kredytowa szpitala – spółki oraz możliwość korzystania z instrumentów finansowych m.in. poprzez zaciąganie pożyczek i kredytów przeznaczanych na restrukturyzację oraz leasingu.
-
Ustawa stwarza możliwość świadczenia dodatkowych usług komercyjnych poza realizacją świadczeń objętych kontraktem z NFZ. Realizowane usługi komercyjne wciąż generują niewielki procent przychodów (ok. 5%).
-
Uzależnienie finansowe szpitali – spółek od kontraktów z NFZ i narzucanie ich warunków oraz wyceny nie wpływa korzystnie na podejmowanie działań dotyczących zmiany profilu świadczonych usług i pozyskiwanie dodatkowych dochodów.
-
Zmiana formy prawnej nie oznacza przerwania zasady trwałości projektu unijnego. Korzystanie z funduszy unijnych nie wyłącza możliwości udzielania świadczeń komercyjnych poza sferą objętą finansowaniem z funduszy unijnych.
-
Ochrona zdrowia wymaga wciąż zmian systemowych. Jedną z nich jest prowadzony konsekwentnie proces restrukturyzacji własnościowej i organizacyjnej szpitali.
